رقيق كننده اسپرم اسب در علوم دامي و دامپزشكي و در فن¬آوري¬هاي توليد مثلي اسب براي انجماد و سردسازي اسپرم اسب كاربرد دارد. با توجه به نياز مبرم صنعت اسب به افزايش شمار اسب¬هاي موجود در كشور (شامل تركمن، آخال تكه، يموت، عرب، دره‌شوري، كرد، قره¬باغ، كاسپين و فلات)، بهبود عملكرد مسابقه¬اي و كارايي عمومي نژادي اسب اصيل كشور هدفي است كه حفظ و توسعه¬ي پايدار خزانه¬ي ژني و ذخاير ژنتيكي اين توده ‎نژادها را تضمين مي¬نمايد. تلقيح مصنوعي مهمترين فني است كه براي به¬نژادي حيوانات ارايه شده است، زيرا با بكار بردن اين فناوري، تنها با چند راس حيوان نر انتخابي، مي‌توان اسپرم مورد نياز براي تلقيح هزاران ماده را در سال تامين كرد. حفظ انجمادي اسپرم ابزار مفيدي براي تلقيح مصنوعي، انتقال جنين، و بخش اساسي در فناوري¬هاي توليد ¬مثلي است. نگه‌داري باروري اسپرم براي مدت طولاني، نيازمند رقيق‌كننده‌هايي است كه محيط مناسبي را از نظر فيزيولوژيكي و متابوليكي براي بقاي اسپرم فراهم كند. رقيق‌كننده‌هاي مني، پلاسماي مني را رقيق، pH و اسمولاريته را كنترل و مواد مغذي مورد نياز را براي اسپرم تهيه مي‌كنند و از آن در مقابل شوك سرمايي طي زمان ذخيره سازي محافظت مي‌كنند. هدف از افزودن رقيق‌كننده به مني، افزايش طول دوره‌ي زنده‌ماني، محافظت از قدرت تحرك و باروري و نگه‌داري اسپرم براي مدت طولاني مي‌باشد. واردات نمونه¬هاي خارجي سبب افزايش هزينه¬ها و در نتيجه كاهش تمايل به استفاده از فن¬آوري¬هاي توليد مثلي در اسب مي¬شود. درحال حاضر نمونه داخلي رقيق كننده اسپرم اسب وجود نداشته و به دنبال آن مشكلات زيادي در توليد مثل اين دام منحصر به فرد بوجود آمده است كه بيشتر با واردات اسپرم منجمد از ساير كشورهاي پيشرو در اين زمينه برطرف مي¬شود. توليد رقيق¬كننده در داخل كشور سبب بهبود شرايط و افزايش استفاده از اسپرم يخ¬زده در صنعت اسب مي¬شود. در نتيجه سبب بروز پيشرفت ژنتيكي، افزايش نرخ توليد مثل، كاهش هزينه¬هاي توليد مثلي، افزايش كارايي مسابقه¬اي، حفظ و توسعه¬ي ذخاير ژنتيكي اسب¬هاي اصيل كشور و ... مي¬شود. رقيق كننده اسپرم اسب\\\\\\\\\\\\\\" اولين نمونه رقيق¬كننده بر پايه شير چربي گرفته شده و زرده تخم مرغ دركشور مي¬باشد. همچنين در حال حاضر هيچ نوع رقيق كننده براي انجماد اسپرم اسب در داخل كشور طراحي و ساخته نشده است و \\\\\\\\\\\\\\"رقيق كننده اسپرم اسب\\\\\\\\\\\\\\" اولين نمونه از اين دست مي¬باشد. رقيق كننده اسپرم اسب براي انجماد و سردسازي رديف\\\\tماده مورد استفاده\\\\tميزان مورد استفاده 1\\\\tگلوكز مونوهيدرات\\\\t5 گرم 2\\\\tلاكتوز\\\\t500 ميلي گرم 3\\\\tقند رافينوز\\\\t500 ميلي گرم 4\\\\tتري سديم سيترات\\\\t65 ميلي گرم 5\\\\tپتاسيم سيترات\\\\t85 ميلي گرم 6\\\\tبافر HEPES\\\\tيك گرم 7\\\\tشير چربي گرفته شده\\\\t100 ميلي گرم 8\\\\tپني سيلين\\\\t10 واحد بر هر ميلي ليتر 9\\\\tآب دوبار تقطير\\\\t100 ميلي ليتر 10\\\\tزرده تخم مرغ\\\\t5 ميلي ليتر 11\\\\tگليسرول\\\\t4 ميلي ليتر جدول 1) تركيبات محيط \\\\\\\\\\\\\\" رقيق كننده اسپرم اسب\\\\\\\\\\\\\\" مشخصات 1\\\\tpH\\\\t6.9-7.1 2\\\\tاسمولاريته\\\\t330 ميلي اسمول بر كيلوگرم جدول 2) مشخصات محيط \\\\\\\\\\\\\\" رقيق كننده اسپرم اسب\\\\\\\\\\\\\\"

رقيق كننده اسپرم خروس جهت انجماد\\\\\\انجماد اسپرم به عنوان روشي كارآمد براي حفظ منابع ژني و از ديگر سو كمك به بهبود برنامه هاي توليد مثلي به وسيله ي تلقيح مصنوعي در دام هاي مزرعه اي مورد توجه است. ماكيان اولين حيواناتي بودند كه از اسپرم منجمد شده در حضور گليسرول در سال 1951 توليد شدند. در ابتدا انتظار مي‌رفت كه در دهه‌هاي بعد اين سيستم در توليدات صنعتي زياد استفاده شود، ولي اينگونه نشد. در رقيق كننده ساخته شده با استفاده از بافرها، مواد متعادل كننده اسمولاليته، محافظ انجمادي درون سلولي، محافظ انجمادي برون سلولي و كي ليت كننده مناسب با نسبتهاي مناسب، محيطي سازگار با اسپرم خروس ساخته شده است و مشكلات موجود در اين زمينه برطرف شده است.\\\\\\مواد تشكيل دهنده در ذيل آورده شده است.\\\\\\Dipotassium Phosphate, Sodium Glutamate, Fructose, Sodium acetate, Tes: N-Tris (Hydroxymethyl) Methyl 1-2 Aminoethane sulfonic acid, Potassium citrate, Monopotassium Phosphate, Magnesium chloride, Lecithin, Glycerol