خلاصه: ويروس آنفلوانزاي A/H9N2 كه از سال 1998 به عنوان سويه بومي ايران و كشورهاي همسايه شناسايي شد، هر ساله خسارات عمده‌اي را به صنعت پرورش طيور آسيا و به خصوص خاورميانه وارد مي‌كند. بهترين و بهينه‌ترين روش براي مقابله با اين بيماري استفاده از واكسيناسيون خواهد بود. واكسني كه هم‌اكنون در پيشگيري از اين بيماري در مرغداري‌ها استفاده مي‌شود شامل ويروس‌هاي غير فعال آنفلوانزاي A/H9N2 هستند كه به منظور افزايش ايمني‌زايي با ادجوانت مونتانايد ISA- 70 همراه شده و به صورت زيرجلدي به طيور تلقيح مي‌شود. عوارض تزريق، عدم تحريك ايمني مخاطي و موضعي و همچنين هزينه‌هاي گزاف واردات مونتانايد به كشور از جمله نواقصي هستند كه محققان را بر آن داشته تا به طراحي و تهيه واكسن‌هايي مناسب‌تر و مقرون به صرفه‌تر بپردازند. با توجه به پيشرفت‌هاي چشمگير فناوري نانو، محققان معتقد هستند در صورتي‌كه بتوانند ذرات را تا مقياس نانو كوچك كنند، ضمن كاهش مقدار دوز تجويزي، خاصيت واكنش‌گري آنتي‌ژن را افزايش داده و امكان رهايش آنتي‌ژن را در محل تقويت مي‌‌كنند. در اين ميان نانوذرات كايتوزان با وزن مولكولي سبك جز پر مخاطب‌ترين پلي‌مرها بوده‌ است. يكي از مهم‌ترين خصوصيات اين نانوذرات كه توجه محققان را به خود جلب كرده است، حضور گروه‌هاي هيدروكسيل و آمين نوع اول واقع شده بر بدنه كايتوزان است كه با كنترل آزادسازي داروها و آنتي‌ژن‌ها در بدن، اثر گذاري واكسن‌‌ها را افزايش مي‌دهند. در اين تحقيق ابتدا نانوذرات كايتوزان با وزن مولكولي سبك به روش ژلاسيون يوني تهيه شده و در مرحله بعد ويروس‌هاي تخليص شده آنفلوانزاي تحت تيپ H9N2 به آرامي به محلول نانوذرات در حال استيرر اضافه شدند. در اين ميان با افزودن سديم تري پلي فسفات به محلول فوق ميزان جذب آنتي‌ژن در نانوذرات افزايش پيدا كرد. در اين فرمولاسيون، μg/ml 100 آنتي‌ژن تخليص شده در نانوذرات كايتوزان كپسوله شد. به منظور مطالعات باليني، فرمولاسيون فوق در 3 مرتبه و هر دو هفته يكبار به صورت زير جلدي به موش‌هاي ماده 8 هفته‌اي تزريق شد. در نهايت تيتر آنتي‌بادي اختصاصي با استفاده از الايزاي غير مستقيم، طي 45 روز مورد ارزيابي قرار گرفت. بر اساس نتايج به دست آمده تا 45 روز پس از واكسيناسيون تيتر آنتي بادي همچنان در حال افزايش بود. بر اين اساس مي‌توان اظهار كرد كه فرمولاسيون مذكور توانايي ايمني‌زايي بهينه و كارآمد در طيور و دام ها را دارا مي‌باشد و مي‌تواند در واكسيناسيون دام‌ و طيور مورد استفاده قرار گيرد؛ گرچه لازمه اين امر گذراندن مراحل كارآزمائي باليني است.