استفاده از دهان شويه عصاره گياه آويشن شيرازي براي پيشگيري از موكوزيت دهاني ناشي از راديوتراپي در بيماران خلاصه: مقصود از اختراع: يكي از روشهاي موثر و پركاربرد براي درمان سرطان استفاده از اشعه يونيزان مانند گاما و ايكس براي درمان مي باشد كه راديوتراپي ناميده مي شود. هرچند اين روش درماني بسيار اثر بخش براي از بين بردن سلولهاي سرطاني مي باشد ولي داراي عوارض سوء در بيماران مي باشد بطوريكه بيماران عوارض ناشي از راديوتراپي رنج مي برند و بسيار سخت و حتي در برخي موارد كشنده است. بيماراني كه تحت راديوتراپي سرو گردن قرار مي گيرند از عوارض دهاني مانند زخم، تاول و خشكي رنج مي برند و حتي غذا خوردن آنها با مشكل صورت مي گيرد كه بنام عوارض موكزيت دهاني مي شناسند. درحال حاضر هيچ روش قطعي دارويي، جهت درمان و پيشگيري ازموكوزيت دهاني اثبات نشده است. در يكسري از تحقيقات پيش باليني سلولي و حيواني نشان داديم كه عصاره گياه آويشن شيرازي كه گياه بومي ايران مي باشد مي تواند بعنوان محافظ پرتو مطرح باشد. مخترعان پروژه در يك مطالعه كارآزمايي باليني تصادفي دوسوكور اثر محافظت پرتوي دهانشويه آويشن شيرازي در كاهش موكوزيت دهاني ناشي از راديوتراپي را بررسي نمودند. شرح فرآيند: گياه آويشن شيرازي پس از تهيه با اتانول 70 درصد عصاره گيري شدند و عصاره براساس مقدار تيمول با روش HPLC استاندارد شد. فراورده دهان شويه عصاره گياه آويشن تهيه شده است بدين روش كه 60 گرم عصاره خشك گياه آويشن شيرازي در پلي اتيلن گليكول (25%) و گليسيرين (25%) حل شده و سپس با توئين 80 و آب (50%) به حجم رسيدند براي جلوگيري از آلودگي ميكروبي به دهانشويه متيل پارابن، پروپيل پارابن، و همچنين شيرين كننده سديم ساخارين اضافه شد و محلول يكنواختي از فراورده دهانشويه تهيه شد كه اين فراورده توسط پژوهشگر از لحاظ طعم و تحمل پذيري آزمايش شد كه مناسب بود. در نهايت محلول يكنواختي از عصاره آويشن شيرازي بدون ذره اي تهيه شد. فراورده دهانشويه در ظروف شيشه اي 110 سي سي قهوه اي پر شده و كد مشخصات دارو روي آن درج شد. بيماران داراي سرطان سر و گردن كه تحت راديوتراپي قرار داشتند پس از مراجعه به بيمارستان به دو گروه دارو و پلاسبو تقسيم شدند يك گروه عصاره آويشن شيرازي را بصورت فرمولاسيون دهان شويه سه بار در روز دريافت كردند و گروه ديگر پلاسبو دهان شويه بدون عصار گياه دريافت نمودند. راديوتراپي براي بيماران انجام شد و ميزان شيوع عوارض دهاني در دو گروه بيماران با معيارهاي جهاني Oral Mucositis Assessment Scale (OMAS) و WHO)) سازمان بهداشت جهاني در هفته هاي مختلف بررسي شد. در اين روش كل دهان به 9 ناحيه تقسيم ميشود: لب بالا و پايين، مخاط باكال راست و چپ، ونترال و لترال راست و چپ، كف دهان، كام نرم و كام سخت، هر ناحيه از نظر دو مورد اريتم و زخم بررسي شد. در صورتي كه زخم وجود نداشته باشد صفر امتياز، اگر اندازه زخم كوچكتر از يك سانتي متر باشد يك امتياز، اگر اندازه زخم بين 3-1 سانتي متر باشد دو امتياز و اگر اندازه زخم بزرگتر از 3 سانتي متر باشد سه امتياز در نظر گرفته مي شود. در مورد اريتم اگر مخاط نرمال باشد صفر امتياز، اگر اريتم خفيف تا متوسط باشد يك امتياز و اگر اريتم شديد باشد دو امتياز در نظرگرفته مي شود. موكوزيت دهاني در طي دوره تحقيق هر هفته بمدت شش هفته توسط پژوهشگر و يك مشاور متخصص انكولو‍ژي و راديوتراپي محاسبه مي شد و براي هر بيمار در طي هفت هفته درمان شش نمره محاسبه شده تهيه گرديد. نتايج: فراورده محلول دهان شويه آويشن شيرازي با طعم و پايداري مناسب تهيه شد. غلظت نهايي عصاره خشك آويشن شيرازي 72/2% در فراورده دهانشويه مي باشد. در طول مدت اجراي پژوهش، به جهت دوسوكور بودن روش پژوهش، پژوهشگر و واحدهاي مورد پژوهش از ماهيت عصاره ها بي اطلاع بودند. 52 بيمار تا انتهاي اين مطالعه شركت داشتند كه 25 بيمار داروي عصاره آويشن و 27 بيمار پلاسبو را دريافت كردند. نتايج اين پژوهش با هدف تعيين تاثير عصاره آويشن شيرازي در پيشگيري از موكوزيت دهاني ناشي از راديو تراپي در بيماران مبتلا به سرطان سر و گردن، نشان داد كه مصرف دهانشويه حاوي آويشن شيرازي موجب كاهش قابل توجه اي ميزان ابتلا به موكوزيت دهاني شده است بطوريكه نمره موكوزيت دهاني در گروه دريافت كننده دهان شويه آويشن شيرازي از لحاظ آماري بطور معني داري كمتر از گروه پلاسبو بوده است بطوريكه نمره شدت موكوزيت دهاني در هفته اي دوم، چهارم و ششم در گروهاي پلاسبو و عصاره آويشن به ترتيب 77/4 و 48/2: 48/8 و56/4: 10 و 96/4 مي باشد كه همانطوريكه از نتايج مشخص است نمره موكوزيت دهاني در بيماران درمان شده با آويشن شيرازي حدود 50% عوارض دهاني ناشي از راديوتراپي كمتر از گروه پلاسبو بدون عصاره مي باشد. نتيجه گيري: در يك بررسي كلي مي توان گفت دهانشويه حاوي آويشن شيرازي با توجه به اثرات محافظ پرتوي كه دارد قادر به كاهش بروز التهاب مخاطي ناشي از راديوتراپي در بيماران تحت اشعه درماني مي باشد. اين دهانشويه يك محلول گياهي است و هيچگونه عارضه نامطلوبي براي آن مشاهده نشد. عليرغم اين كه تعداد كمي از بيماران طعم آويشن شيرازي را ناخوشايند گزارش كردند، اين دهان شويه براي بقيه بيماران مطلوب و قابل پذيرش بوده است، لذا استفاده بجا و بموقع از اين دهانشويه به صورت پيشگيرانه براي بيماران تحت درمان راديوتراپي كه به مراكز درماني راديوتراپيك انكولوژي مراجعه مي كنند، پيشنهاد مي گردد. مخترعين ادعاهاي ذيل را مطرح مي نمايند: - دهانشويه حاوي ماده موثره عصاره آويشن شيرازي ومواد جانبي دارويي شامل گليسرين، پلي اتيلن گليكول، ضد ميكروب و شيرين كننده كه قابل مصرف توسط انسان مي باشد تهيه شد. - فرمولاسيون محلول دهانشويه در دو مرحله با حل كردن عصاره خشك آويشن شيرازي در پلي اتيلن گليكول و گليسيرين بمدت 24 ساعت و سپس با توئين 80 و آب محلول يكنواخت بدست آمد. - فراورده دهانشويه محلول مايع يكنواخت و بدون ذره مي باشد. - غلظت عصاره خشك آويشن شيرازي در فراورده نهايي دهانشويه بين 2 و 3 درصد مي باشد. - غلظت تيمول در فراورده نهايي دهانشويه آويشن شيرازي بين 15 و 20 ميلي گرم در صد سي سي مي باشد. - مصرف داروي دهان شويه عصاره گياه آويشن شيرازي عوارض خاصي روي بيمار ايجاد نمي كند و توسط بيمار قابل تحمل است - عصاره آويشن شيرازي مي تواند اثرات زيان آور پرتوهاي يونيزان را روي سلولهاي نرمال كاهش دهد. - دهان شويه عصاره گياه آويشن شيرازي عوارض دهاني ناشي از راديوتراپي مانند زخم، درد، تاول و اريتما را در بيماران كاهش دهد. - مصرف دهان شويه بصورت غره غره داخل دهان به ميزان 5 سي سي يك دقيقه و روزي سه بار مي باشد. - بيماران تحت راديوتراپي سرو گردن مي توانند دهان شويه را سه بار در روز قبل و در طي راديوتراپي مصرف كنند.