1- مقدمه: گستردگي خطوط ريلي و لزوم توسعه ي حمل و نقل ريلي بر اساس سند چشم انداز كشور بدون ارتقاء سيستمهاي تعمير و نگهداري امكان پذير نميباشد. بر اين اساس به بررسي روشهاي فعلي بازرسي در شركت بهره‌برداري متروي تهران و راه آهن جمهوري اسلامي ايران پرداخته شد. براي پوشش حداكثري خطوط ريلي با دوره هاي كوتاه بازرسي، ماشين آلات گرانقيمت با تعداد زياد مورد نياز است. براي پوشش اين ضعف بازرسي چشمي با تخصيص منابع انساني، مالي و زماني نه تنها در ايران بلكه در كشورهاي داراي صنايع ريلي پيشرفته نيز به كار گرفته شده است. علت هزينه ي بالاي ماشين آلات مكانيزه ي بازرسي خطوط ريلي بهره گيري از ابزار هاي پيچيده و فناوريهاي هزينه بر مانند آلتراسونيك و ليزر در شناسايي عيوب است. همچنين در صنعت ريلي ايران وجود موانعي همچون تحريم، عدم آشنايي منابع انساني براي به كارگيري اين ماشين آلات و بومي نبودن اين ماشين آلات با توجه به ارتباط خرابيها با شرايط محلي نيز مطرح است. 2- اهداف و مزاياي به كارگيري اختراع: آمار موجود در مراحل ساخت مويد بالا بودن هزينه ي تامين ريل نسبت به ديگر مصالح به كار رفته در خط ميباشد. بنابراين شناسايي خرابي ريل با رويكرد تعمير و نگهداري پيشگيرانه از اهميت بالايي برخوردار است. اصلي ترين مزيت و كاربرد اين دستگاه مكانيزه نمودن سيستم بازرسي حين بهره برداري با به كارگيري فناوري كم هزينه در مقايسه با دستگاههاي موجود در دنيا مي باشد. ديگرمزايا و اهداف به كارگيري اين دستگاه براي شناسايي عيوب ريل به شرح ذيل است: 1.تعيين قابليت اطمينان نواحي مختلف 2.اولويت دهي در تعمير و نگهداري 3.افزايش سرعت در بازرسي 4.كاهش دوره هاي زماني بازرسي 5.افزايش ظرفيت طول خطوط تحت نظارت 6.تعيين روند خرابي و امكان استخراج مدل زوال 7.تعيين استراتژي تعمير و نگهداري 8.ايجاد ابزارهاي مديريت بحران 9.برنامه ريزي تخصيص منابع انساني به منظور نگهداري و تعميرات 10برنامه ريزي تخصيص منابع مالي جهت تعويض ريل 11.تخصيص زماني فعاليتهاي تعمير و نگهداري با توجه به پايش ريسك از كار افتادگي 12.افزايش شاخص راختي سفر با شناسايي ناهمواريهاي ناشي از عيوب سطحي 13.افزايش ايمني حمل و نقل ريلي با توجه به شناسايي خرابيها در كوتاه ترين زمان 14.كاهش ارتعاشات ناشي از خرابي هاي ريل 15.شناسايي خرابيهاي خاص محلي با توجه به بومي بودن فناوري ساخت دستگاه 16.امكان ارتقاء دستگاه به منظور پوشش دادن خرابيهاي جديد ريل و بررسي ريشه اي علل آن 3-شرح اجزاء و فناوري به كار رفته در دستگاه: فناوري به كار رفته در اين دستگاه، از جمله ي فناوريهاي ارزان و جديد است كه مبتني بر پردازش صوت و تصوير است.فناوري پردازش تصوير امروزه در پزشكي و صنايع مختلف مانند بيمه به منظور شناسايي خرابي، كارشناسي مكانيزه خرابي و تحمين خسارت به كار ميرود. اجزاء تشكيل دهنده اين سامانه شامل دوربين به منظور تصويربرداري و دستگاه جمع آوري اطلاعات به همراه سيستم انتقال دهنده ي آن به مركز پردازش داده نمايش داده شده است. بخشي از دستگاه به صورت بسته اي با پوشش سطحي محافظ در ز ير بوژي و مقابل سطح تاج ريل نصب خواهد شد و براي انتقال اطلاعات به بخش پردازشگر و تحليل اطلاعات همراه با ذخيره سازي آن ارتباط به صورت بي سيم برقرار خواهد شد. به طور كلي مراحل اجراي عمليات در سه مرحله ي برداشت داده به صورت تصوير، تحليل داده ها با كمك نرم افزار، ارزيابي كمي جهت محاسبه ي قابليت اطمينان و برنامه ريزي تعمير و نگهداري است. در نمودار دوم مراحل انجام كار به صورت تفضيلي ارائه شده است. در نهايت نتايج كمي در سامانه ي هوشمند جهت تصميم گيري به اپراتور براي تعمير و نگهداري نشان داده ميشود.

مديريت نگهداري و تعميرات، با توجه به هزينه هاي چرخه عمر صنعت ريلي از اهميت بسياري برخوردار است. چه بسا كه اغلب شاهد هزينه هاي مالي و جاني در اثر سوانح هرچند كوچك در اين صنعت هستيم. در اين ميان سيستم خط، به ويژه سوزن به لحاظ نقش عملكردي و حساس خود و احتساب آن جزو Hot Spot و نقاط سياه، در ايمني حركت قطار نقش حساسي را ايفا كرده و از اهميت بسياري برخوردارند. از اين رو موضوع نگهداري و تعميرات خط و سوزن بسيار مهم است و ساليانه هزينه زيادي در اين بخش صرف مي شود. در حوزه برنامه نت، با توجه به تكنولوژي هاي نوين، ابزارهاي مختلفي براي شناسايي خرابي ها استفاده شده است. با توجه به كمياب و گران قيمت بودن ابزارهاي شناسايي خرابي خط و سوزن شامل هزينه هاي اوليه و هزينه ي خدمات، امكان سنجي شناسايي و تحليل خرابي فيزيكي سوزن توسط اسكن سه بعدي، به وسيله دستگاه اسكن سه بعدي مورد بررسي قرار گرفته است و پس از امكان سنجي شناسايي خرابي به اين روش، بر روي نتايج به منظور ارزيابي، تحليل ريسك به روش FMEA صورت گرفته است.