با پيشرفت تكنولوژي و استفاده روزافزون از فناوري هسته¬اي در زمينه¬هاي مختلف ، كنترل پرتوهاي گسيل -شده از جمله پرتوهاي گاما و نوترون با قابليت نفوذ بالا ، از اهميت بالايي برخوردار است. بتن از مناسب ترين و پركاربردترين مصالح براي ساخت حفاظ تابش¬هاي هسته¬اي نوترون و گاما مي¬باشد؛ زيرا علاوه بر دارا بودن خواص سازه¬اي مناسب، بسيار متنوع بوده و با تركيب مواد مختلف با چگالي¬هاي گوناگون مي¬توان بتني با ويژگي هاي متفاوت بدست آورد. ديواره¬هاي ساخته شده از بتن معمولي، ضخيم است و در صورت محدود بودن فضاي قابل استفاده و يا مواردي كه افزايش شدت پرتوها، منجر به افزايش بيش از حد ضخامت حفاظ¬ مي شود، مي توان ضخامت بتن مورد نياز را با استفاده از بتن سنگين كاهش داد. در اين پژوهش با استفاده از كاني بوردار الكسيت، بتن سنگين ساخته شده است. ازكاني گالنا نيز به عنوان ماده پايه جهت افزايش چگالي نمونه¬ها استفاده شده است. نمونه¬هاي ساخته شده از نظر چگالي، تضعيف پرتو گاما و استحكام فشاري مورد آزمايش قرار گرفته¬اند. نتايج بدست آمده از آزمايشات چگالي (3cm/gr9/3- 64/3 چگالي) و ضخامت لايه نيم جذب(cm 84/2 با توجه به پرتوهاي گاماي صادره از چشمه 60Co)، نشاندهنده مناسب بودن و كاربردي بودن تركيب اين كاني ها در تضعيف پرتويي است.. علاوه بر آزمايش، شبيه سازي با روش مونت كارلو با كد MCNP نيز براي بررسي حفاظ سازي نوتروني و فوتوني بتن هاي ساخته شده انجام شده كه مقايسه نتايج حاكي از تطابق خوب آزمايشات و محاسبات است.

پس از كشف مواد راديواكتيو و اشعه ايكس به تدريج پنجره اي ديگر در علوم پزشكي براي تشخيص و درمان بعضي از بيماريها گشوده شد. تنها كمي بعد از اين كشف، اثرات زيانبار پرتوها به تدريج آشكار گرديد. پرتوهاي يونسازقادرند به ماكرومولكولهايي مانندDNA كه ازنظربيولوژيكي اهميت دارند آسيب برسانند(1). بنابراين سازمانهاي ملي و بين المللي مسئول حفاظت پرتويي سعي كرده اند با توصيه ها و تعيين حدود دوزهاي مجاز براي پرسنل و افراد جامعه، اثرات زيانبار پرتو را كاهش دهند. هدف از حفاظ سازي در برابراشعه، محدودكردن ميزان تابش تا يك مقدار قابل قبول است كه مردم يا پرتوكاران در معرض آن قرار دارند. در راديولوژي سرب همواره به عنوان يك انتخاب سنتي براي حفاظ گذاري مطرح بوده است. اين در حالي است كه اخيرا با توجه به سميت قابل توجه سرب، بحث لزوم گذار از حفاظهاي سربي به حفاظهاي عاري از سرب توسط دانشمندان زيادي مطرح شده است. از اين رو استفاده از موادي به عنوان جايگزين مواد سربي براي حفاظ گذاري پرتوها ميتواند به ارتقاكيفيت حفاظ ها كمك كند كه از ميان اين مواد تنگستن به خاطر عدد اتمي و چگالي بالاي آن و همچنين نقطه ي ذوب(oC 3387) بالايي كه دارد و نيز سميّت كمتر آن و انعطاف پذيري خوب نسبت به سرب براي حفاظ سازي هسته اي برتري يافته است. در اين تحقيق كه بر روي خواص فوق العاده موادي با ساختار نانو تمركز شده است، حفاظ هائي با استفاده از تري اكسيد تنگستن (به دليل عدم دسترسي آسان به نانو تنگستن خالص) در دو مقياس نانو و ميكرو، طراحي و ساخته شدند. سپس خواص تضعيف تابشي آنها با يكديگر مقايسه گرديد و در نهايت بهينه ترين تركيب و ضخامت جهت حفاظ گذاري در برابر پرتوهاي ايكس كم انرژي به دست آمد. نتايج حاصله نشان مي دهد كه ميزان عبور نسبي اشعه (Tµ/Tn) كه (Tµ=Iµ/I0) و (Tn=In/I0) از ميكرو ساختار3WO نسبت به نانو ساختار آن به ميزان حداكثر 87/1 در kV40 با درصد وزني 60% به ضخامت 2/2 ميلي متر و 41/1 براي ضخامت 1/1 ميلي متر درkV70 مي باشد. همچنين مشخص شد كه در ولتاژ تيوب هاي (kV70-40) به ميزان حداقل 20% نمونه هاي نانوساختار3WO در تضعيف اشعه ايكس بهتر از نمونه هاي ميكرو ساختار عمل مي كنند.

يك جفت سيم پيچ هلمهولتز متقارن در مركز تحقيقات حفاظت در برابر پرتوهاي يونساز و غير يونساز (INIRPRC) طراحي و ساخته شد. اين دستگاه ميدان مغناطيسي را توليد مي كند. اين سيم پيچ شامل 100 دور سيم كه روي دو حلقه از جنس تفلون پيچيده شده است.دو حلقه به صورت سري بهم وصل شده اند. قطر هر حلقه 25 سانيمتر و فاصله بين حلقه ها 5/12 سانتيمتر مي باشد(سيم پيچ ها با فاصله اي برابر شعاع حلقه ها از هم قرار دارند). ولتاژ 1/2ولت پيك تو پيك توسط يك منبع فاكشن ژنراتور تنظيم و به سيم پيچ براي توليد ميدان وصل شد. از يك اسيلسكوپ براي پايش شكل موج سينوسي با فركانس 50 هرتز اسفاده شد. در اين طراحي با توجه به شدت ميدان و مقدار جريان از سيم استاندارد 95/0 ميليمتر اسفاده شد. ميدان مغناطيسي توسط يك دستگاه اندازه گيري ميدان كه اخيراً كاليبره شده اندازه گيري شد. اين سيم پيچ ميدان مغناطيسي يكنواخت 6/97 ميكرو تسلا در مركز با خطاي ناهمگني 5± توليد مي كند.

در بخش هاي پزشكس هسته اي به واسطه ي گستره فعاليت ها همواره امكان ايجاد آلودگي به مواد پرتوزايي همچون Tc-99m و I-131 وجود دارد و چنانچه اين آلودگي ها تشخيص داده شده و برطرف شوند ميزان پرتوگيري تكنولوژيست هايي كه در اين بخش ها كار مي كنند به صورت قابل توجه اي كاهش ميابد. هدف از ساخت اين سيستم هشدار دهنده, آشكار سازي آلودگي ناشي از مواد پرتوزايي همچون يد 131 و تكنسيوم 99m ميباشد. اين سيستم داراي حساسيت قابل قبولي براي انواع مختلف پرتوهاي يونساز ميباشد. همچنين پوشش هاي استفاده شده در اين سيستم به گونه اي طراحي شده اند كه در شرايط آب و هوايي مختلف و در محيط هايي كه نويز هاي الكتريكي و الكترومغناطيسي وجود دارند قابل استفاده است. اين سيستم هشدار دهنده از دو بخش هشدار دهنده ديداري و شنيداري تشكيل شده به گونه اي كه در بخش ديداري تعداد LED هايي كه روشن ميشوند متناسب با شدت پرتوهاي يونساز دريافتي از منطقه آلوده است و در بخش هشدار دهنده شنيداري نيز فركانس صوت توليدي توسط Buzzer متناسب با شدت آلودگي است.

بسياري از افراد هنگام استفاده از كامپيوتر هاي لپ تاپ اين وسايل را بر روي پا (دامن) خود قرار مي دهند كه اين كار با توجه به مسايلي همچون گرم شدن تدريجي اين رايانه ها در هنگام كار، خطر مواجهه با ميدانهاي الكترومغناطيسي توليد شده توسط لپ تاپ و بالاخره خطر مواجهه با ميدانهاي الكترومغناطيسي مربوط به اينترنت بي سيم (Wi-Fi) در اين كامپيوترها، نگراني هاي عمده اي را ايجاد مي نمايد. لازم به ذكر است كه مطابق تحقيقات موجود، هر كدام از عوامل ذكر شده فوق مي توانند بر روي قابليت باروري اسپرم تاثير قابل ملاحظه اي داشته باشد. با در نظر گرفتن مسايلي كه در ارتباط با استفاده از كامپيوترهاي Lap Top بر روي پا در مردان و بويژه مردان جوان مطرح مي گردد، در اين پروژه با همكاري و مساعدت مركز تحقيقات حفاظت در برابر پرتوهاي يونساز و غير يونساز دانشگاه علوم پزشكي شيراز نسبت به طراحي و ساخت LapPad ، يك حفاظ الكترومغناطيسي – گرمايي براي استفاده ايمن از اين رايانه ها ها اقدام شده است. ارزيابي هاي انجام شده بر روي نمونه هاي اوليه ساخته نشان داد كه با استفاده از حفاظ LapPad ميزان توان الكترومغناطيسي دريافتي حدود 13 dB معادل با 20 برابر كمتر از حالتي است كه LapPad استفاده نشده است. بدين ترتيب در حالتي كه LapPad حضور دارد تنها 5% توان امواج الكترومغناطيسي نسبت به حالتي كه اين مجموعه قرار ندارد دريافت شده است. همچنين نتايج آزمايشهاي انجام شده نشان داد كه LapPad قادر است به صورت موثري در حذف اثرات حرارتي كامپيوترهاي لپ تاپ كاربرد داشته و از اين منظر اثرات زيانبار مواجهه با ميدان هاي الكترومغناطيسي و گرما را بر روي فرايند اسپرماتوژنز، كاهش دهد.

خلاصه: متعاقب يك سانحه هسته اي در حدود 400 راديوكلئيد مختلف در محيط پخش مي شوند كه از ميان آن ها تنها 40 راديونوكلئيد مي توانند براي زندگي انسان خطرناك باشند. يد-131 با نيمه عمر 8 روز از جمله راديوايزوتوپهايي است كه مي تواند به سهولت و به صورت كامل در بدن انسان جذب شود و ازاين منظر جلوگيري از گسترش آن در طبيعت وممانعت از ورود آن به بدن انسان از اهميت ويژهاي برخوردار است . با ورود راديوايزوتوپ هاي يد آزاد شده متعاقب يك سانحه هسته اي به داخل بدن ، يد راديو اكتيو در غده تيروئيد تجمع پيدا مي كند و از اين رو افزايش قابل ملاحظه اي در بروز ميزان سرطان هاي تيروئيد قابل انتظار خواهد بود. از طرف ديگر در بخش هاي پزشكي هسته اي نيز جذب راديوايزوتوپهايي همچون يد-131، 177-Lu و m99-Tc از محلوهاي آبي اهميت زيادي است و علاوه بر كاربرد گسترده در روش هاي رفع آلودگي (Decontamination) در كاهش خطرات ناشي از فاضلاب هاي بخش پزشكي هسته اي نيز نقش مهمي را ايفا مي نمايد بنابراين در اين اختراع به معرفي تكنيكي كارآمد و اقتصادي براي جذب راديوايزوتوپهايي همچون يد-131، m99-Tcو 177-Lu پرداخته شده است. در اين تكنيك ابداعي از كاني مونت موريلونيت كه توسط روش سل- ژل به صورت ذراتي با ابعاد 1 ميكرومتر(در حالت خشك) و با اندازه هاي 20 نانومتر(پس از جذب آب) درآمده است براي جذب راديوايزوتوپ ها از محيط آبي استفاده شده است. در اين آزمايشات كه در مركز تحقيقات علوم پرتوي دانشگاه علوم پزشكي شيراز صورت گرفته است cc1 از محلولي با اكتيويته 1 ميلي كوري از131- I، m99-Tcيا 177-Lu در لوله هاي آزمايش محتوي131 - I، m99-Tcيا 177-Lu اضافه شده و پس از مدت 2 ساعت اكتيويته واحد حجم اين محلول ها مورد اندازه گيري قرار گرفت. نتايج اين تحقيقات نشان داد كه نه تنها نانوكاني مونت موريلونيت در جذب راديونوكلئيدهايي همچون يد-131 از محلول هاي آبي از كارايي بالايي برخوردار است بلكه اين كاني مي تواند در روش هاي رفع (Decontamination) ودر كاهش خطرات ناشي از فاضلاب هاي بخش هاي پزشكي هيته اي نيز نقش مهمي را ايفاء نمايد.

در سالهاي اخير ارتش آمريكا مطالعات گسترده اي را در زمينه فن آوري هاي نوين براي متوقف كردن خونريزي هاي شديد شروع نموده و تركيب مؤثري از نوعي كاني به نام زئوليت را معرفي نموده است. همچنين مرتضوي و همكارانش قبلا نشان داده اند كه استفاده از پودر توريهاي فانوس سوخته شده راديواكتيو، ترميم زخم را تسريع مي نمايد. آزمايشهاي بعدي آنها مشخص نمود كه استفاده از پودر توري راديواكتيو موجب پديد آمدن مجموعه تغييرات بافت شناختي مي گردد كه بهبود زخم را تسهيل مي نمايد. و در آخرين پژوهش انجام شده تغييرات زمان خونريزي با استفاده موضعي از پودر توري فانوس راديواكتيو و همچنين كاني هاي بنتونيت و زئوليت مورد بررسي قار گرفته است. مواد و روشها: در اين مطالعه تجربي ابتدا كاني زئوليت طبيعي كه معادن بسيار فراواني در ايران دارد و خواص انعقادي آن در چندين مطالعه به اثبات رسيده بود با روشهاي معتبر و علمي آزمايشگاهي مجددا مورد مطالعه قرار گرفت سپس با روشهاي شيميايي روتين با وازلين طبي بهداشتي تركيب گرديد سپس تركيب مورد نظر در اتوكلاو و در شرايط كاملا استاندارد با گاز استريل باند و روي چسب هاي زخم معمولي الصاق گرديد سپس ماده اختراعي جديد بر روي زخم هاي ايجاد شده بر روي نمونه آزمايشگاهي RAT نژاد ويستار مورد بررسي قرار گرفت و فرآيند ترميم زخم پيگيري شد كه نتايج بسيار شگفت انگيزي را در پي داشت. واژه هاي كليدي: چسب زخم، زئوليت طبيعي، ترميم زخم

براي نگهداري پسمانهاي سطح بالا (high level waste) از كانتينرهاي ويژه اي كه معمولا از فولاد يا بتون ساخته مي شوند استفاده مي شود. مرتضوي و همكارانش قبلا موفق به ساخت نوعي بتون با چگالي بالا گرديدند كه از نقطه نظر دانسيته ، تضعيف پرتو گاما و هزينه، نسبت به تمامي بتونهاي با چگالي بالايي كه تاكنون ساخته شده اند، ارجحيت داشت و گزارش مربوط به آن در سال 2007 ميلادي منتظر گرديد. با توجه به اينكه در تحقيق مورد اشاره هيچ اقدامي براي بهينه سازي بتون ساخته شده به منظور حفاظ سازي در برابر نوترون انجام نشده بود در اين پژوهش با افزودن كاني كلمانيت به بتون، كوشش گرديده است تا علاوه بر تضعيف شار نوترون از طريق تسخير نوترونها در بور از توليد موادي كه بواسطه برخورد نوترون با بتون فعال مي شوند، جلوگيري گردد. براي توليد اين بتون علاوه بر مواد اصلي تشكيل دهنده بتون يعني سيمان، ميكروسيليس، و آب در نسبتهاي آزمايشي مشخصي مورد استفاده قرار گرفت، از كاني هاي گالنا (محتوي سرب) و كلمانيت قرار گرفت، از كاني هاي گالنا (محتوي سرب) و كلمانيت (محتوي بور كه جاذب نوترون است) استفاده گرديد. نمونه هاي ساخته شده از نظر چگالي، تضعيف پرتور، استحكام و ... مورد آزمايش قرار گرفتند. چگالي نمونه هاي بتون ساخته شده در اين تحقيق بسيار بالا بوده و در حد 4100 تا 4580kg/m3 قرار داشت. اندازه گيري لايه نيم جذب نمونه هاي بتون براي تضعيف پرتوهاي گاماي 1/25 MeV تابش شده از كبالت - 60 ، لايه نيم جذبي معادل 2/49cm را نشان داد. مقاومت فشاري نمونه هاي ساخته شده نيز قابل توجه بوده و از تغييراتي معادل kg/m2 و 464- 398 قرار داشت. مقايسه چگالي، لايه نيم جذب براي پرتوهاي گاما با نمونه هاي گزارش شده در ساير مطالعات در ايران و ساير كشورها از منحصر به فرد بودن اين نمونه ها حكايت دارد. بدين ترتيب با استفاده از يك تركيب بهينه از عوامل تشكيل دهنده بتون، به ويژه بهره گيري از كاني كلمانيت كه به وفور در كشور يافت مي شود، ساخت حفاظهاي پرتوي با قابليتهاي بسيار بالا در نگهداري پسمانهاي سطح بالا نظير ميله هاي سوخت مصرف شده در راكتور هاي هسته اي امكان پذير شده است.

ضد آفتاب¬ها بر اساس قدرت محافظتي¬شان در برابر اشعه تحت واحدي به نام "فاكتور محافظت از آفتاب" يا (SPF) درجه بندي مي¬شوند (10-8). شناخته شده¬ترين و مناسب¬ترين راه اندازه¬گيري اثر بخشي توليدات ضدآفتاب، تست SPF است (4). كرم¬هاي ضد آفتاب محافظت بيشتري در برابر UVB كه طول موج كوتاهتري نسبت به UVA با طول موج بلندتر، دارند (11). در حال حاضر علاوه بر ضد آفتاب¬هاي خارجي ضد آفتاب¬هاي داخلي هم به بازار عرضه شده است. همواره نگراني¬ و تشويش¬هاي موجود در مورد صحت SPF ذكر شده بر روي محصول وجود دارد (7).

آمار نشان مي دهد بيماري هاي زنان يكي از شايع ترين بيماري هايي است كه جامعه امروز ايران با آن دست به گريبان است . شايد يكي ازمهمترين دلايل شيوع اين قبيل بيماري ها ، كوتاهي رسانه هاي عمومي در آموزش نكات ويژه بهداشتي زنان باشد ، مسئله اي كه در اغلب كشورها كاملا حل شده است . جاي بسي تاسف است كه زنان ايراني بيش از رعايت مسائل بهداشتي به محصولات آرايشي روي مي آورند . يكي از مهم ترين مواردي كه زنان جامعه بايد از آن اطلاع داشته باشند، استفاده درست از محصولات بهداشتي (نوار بهداشتي) است كه دانستن خصوصيات و ويژگي هاي اساسي اين محصولات مانع بروز عفونت و بيماري مي شود و از خطرات و آلودگي هاي جانبي آن جلوگيري مي كند. با ازاد سازي واردات لوازم آرايشي و بهداشتي، انواع و اقسام اين محصولات اعم از مرغوب و نا مرغوب به بازارهاي كشور راه يافته كه اطلاع از كيفيت مطلوب آنها تنها از طريق كنترل وزارت بهداشت و درمان ميسر است. بنابر اين ضروري است خانم ها چنانچه از كيفيت محصولات خارجي اطمينان نيافته اند، از توليدات داخلي با نشان استاندارد استفاده كنند.