لیست اختراعات مظفر شريفي
يكي از روش¬هايي كه امروزه بيش از هر موضوع ديگري در زمينه بررسي متابوليت¬هاي گياهي مورد توجه قرار دارد، روش كشت اندام، بافت و سلول گياهي است. اين فناوري به عنوان يك روش جايگزين براي توليد متابوليت¬¬هاي ثانويه است. گياه گل ميموني سازويي با نام علمي Scrophularia striata Boiss. متعلق به خانوادۀ Scrophulariaceae و بومي ايران مي¬باشد. اين گياه به دليل داشتن تركيبات فنيل اتانوئيد گليكوزيدي بويژه اكتئوزيد، در زمرۀ گياهان دارويي قرار مي-گيرد. اكتئوزيد يك فنيل¬اتانوئيد گليكوزيد عمومي است كه به علت خواص ضد سرطاني، ضد متاستازي، ضد پرفشاري خون، ضد التهابي، آنتي¬اكسيداني و ضد ميكروبي از اهميت ويژه¬اي برخوردار است و نيز كاربردهاي زيستي و دارويي متنوع ديگري نيز دارد. مقدار اكتئوزيد در گونه¬هاي گياهي مختلف بسيار پايين و حدود 4/0- 02/0 % وزن كل گياه مي¬باشد، از طرفي اين گياه داراي پراكنش محدودي است و برداشت بي¬رويه آن جهت استخراج اكتئوزيد آنرا در معرض خطر انقراض قرار مي¬دهد. با توجه به موارد فوق و نيز پيچيده و گران بودن سنتز شيميايي اين ماده، كشت بافت يك روش جايگزين مناسب براي كاهش مشكلات توليد اين ماده است. بنابراين هدف از اين طرح ايجاد يك روش مطمئن و پيوسته براي توليد اكتئوزيد است كه داراي اثرات ضدسرطاني و ضد متاستازي بوده و نيز داراي خواص آنتي اكسيداني و ضد ميكروبي مي¬باشد و به همين جهت نياز به اين ماده روز به روز بيشتر مي¬شود.
پودو فيلوتوكسين از جمله مهمترين تركيبات ليگناني است كه امروزه به عنوان ماده اوليه براي برخي از داروهاي ضد سرطاني اهميت دارويي بسياري پيدا كرده است. اين ماده براي اولين بار در ريزوم گونه Podophyllum hexandrum (از خانواده Berberidaceae) شناسايي شد كه اين گونه از جمله گياهان در حال انقراض مي باشد. با توجه به اهميت اقتصادي اين تركيب و افزايش تقاضا، محققين به دنبال ديگر گياهان توليد كننده اين ماده بوده اند كه مشخص شد در بعضي از گونه هاي جنس Linum انواع مختلف تركيبات ليگناني توليد مي شود و در برخي از گونه هاي اين جنس نيز پودوفيلوتوكسين توليد مي شود. گونه هاي مختلفي از اين جنس در ايران پراكنش دارند كه در برخي از آنها پودوفيلوتوكسين سنتز مي شود. گونه Linum album نسبت به ديگر گونه هاي اين جنس داراي درصد بيشتري از پودوفيلوتوكسين مي باشد و همچنين به دليل اينكه گونه انحصاري ايران مي باشد اهميت ويژه اي دارد. يكي از روشهايي كه امروزه بيش از هر موضوع ديگر در زمينه بررسي متابوليت هاي گياهي مورد توجه قرار دارد، يكي از روشهايي كه امروزه بيش از هر موضوع ديگر در زمينه بررسي متابوليت هاي گياهي مورد توجه قرار دارد، روش كشت اندام، بافت و سلول گياهي است. محققين با استفاده از اين روش سعي مي كنند تا توليد متابوليت هاي ثانويه با ارزش در گياهان را افزايش دهند. دستوري ژنتيكي گياه با استفاده از Agrobacteruum rhizogenes نيز يكي از روشهاي موفق در فنون كشت بافت و بيوتكنولوژي براي توليد متابوليت هاي مهم مي باشد. ريشه هاي موئين نتيجه تلقيح قطعات گياهي با Agrobacteruum rhizogenes مي باشند كه در اين نوع كشت ها مي توان متابوليت هاي ثانويه بيشتري نسبت به ريشه طبيعي گياه توليد نمود. ريشه هاي موئين با دو ويژگي ثبات ژنتيكي و رشد سريع در محيط ساده فاقد هورمون براي توليد تركيبات ثانويه گياهي مناسب معرفي شده اند. در اين پروژه ايجاد ريشه هاي موئين از گياه Linum album و توليد ليگنانهاي مهم از جمله پودو فيلوتوكسين و 6- متوكسي پودوفيلوتوكسين توسط آنها طرح ريزي شد. در ابتدا، كشت استريل قطعات گياه راه اندازي شد و سپس به تلقيح آنها توسط Agrobacteruum rhizogenes اقدام شد. تراريخته شدن آنها و ايجاد ريشه هاي موئين واقعي نيز بوسيله روشهاي آزمايشگاهي اثبات گرديد و محيط كشت مناسب تكثير آنها بدست آمد. مقدار توليد ليگنانها در لاين هاي مختلف ريشه هاي موئينه بررسي شد و لاين برتر انتخاب گرديد. در نهايت مشخص شد كه ريشه هاي موئين به مراتب حاوي مقدار بيشتري 6- متوكسي پودوفيلوتوكسين (MPTOX) هستند و از نظر مقدار پودوفيلوتوكسين نيز قابل مقايسه با كشت سلولي مي باشند. بنابراين استفاده از اين ريشه هاي موئين و كشت آنها به جاي كشت سلول، به منظور توليد اين تركيبات مهم در مقياس تجاري و اقتصادي پيشنهاد مي شود.
موارد یافت شده: 4