توسعه مواد غير آنتي بيوتيكي و دوستدار محيط زيست يكي از فاكتورهاي كليدي براي مديريت سلامت در آبزي پروري است. امروزه پروبيوتيك هايي كه توانايي كنترل پاتوژنها و يا بهبود كيفيت آب محل پرورش آبزيان را دارند بعنوان جايگزيني مناسب براي آنتي بيوتيك ها معرفي شده اند. بوشهر اولين استان ايران است كه پرورش ميگو آن آغاز شد. ولي متاسفانه به دليل وقوع بيماري لكه سفيد در مزارع پرورشي ميگو ميزات توليد كاهش چشمگيري يافت، لذا در راستاي نيل به اهداف برنامه راهبردي ميگو پژوهش هايي جهت افزايش ميزان توليد در واحد سطح بر روي ميگوي سفيد غربي با توجه به شرايط اكولوژيك خاص موجود در استان بوشهر صورت مي گيرد. زيرا بدليل شرايط خاص اكولوژيك موجود در اين استان(شوري و دماي بالاي آب) پروبيوتيك هاي تجاري وارداتي اثربخشي خوبي ندارند و همچنين در پژوهشهايي كه در سالهاي قبل بر روي ميگوي سفيد هندي صورت گرفته از روشهاي سنتي بر پايه ويژگيهاي فنوتيپي، فيزيولوژيك و نيازهاي رشد براي شناسايي باكتريها استفاده گشته است كه در مقايسه با تكنيك هاي نوين مولكولي فاقد حساسيت و ويژگي بالا مي باشند. لذا در طي اين پژوهش با جداسازي و شناسايي مولكولي باكتري هاي موجود در دستگاه گوارش ميگوي سفيد غربي و استفاده از روش هاي غربالگري نوين به باكتري هاي بومي سازگار با شرايط اكولوژيك زيستگاه هاي تكثير و پرورش ميگو دست يافتيم كه مي توان از آن ها به عنوان پروبيوتيك مناسب در اين صنعت استفاده نمود و اميد است به كمك نتايج اين پژوهش گامي در جهت تحقق توليد ملي پروبيوتيك بومي در كشور ايران و قطع وابستگي به واردات محصولات ناكارآمد خارجي برداشت.

در اين پژوهش براي اولين بار تاثير عصاره آبي برگ گياه گزنه دوپايه. با منشاء طبيعي (Urtica dioica L.) بعنوان محرك سيستم ايمني بر ميگوهاي پرورشي مورد بررسي قرار مي گيرد. براي تعيين اثر هر يك از غلظت هاي 10 و 50 و 100 ميلي گرم عصاره آبي برگ گياه اورتيكا دايوايكا ال. بر كيلوگرم غذاي كنستانتره ميگو بر ميگوهاي پرورشي ليتوپنئوس وانامي (1.20± 11.28گرمي) پس از استرس زدايي در ايستگاه تحقيقاتي پژوهشكده ميگوي كشور، درصد بازماندگي، فاكتورهاي رشد و شاخص هاي سلامتي همولمف (تعداد هموسيت كل، شمارش افتراقي هموسيت ها و ميزان پروتئين پلاسما كل) مورد بررسي قرار گرفت. بعد از 35 روز تاثير پذيري ميگوهاي پرورشي از عصاره گياه مربوطه، مواجهه ميگوها با باكتري اعمال گرديد و مشاهده شد كمترين ميزان مرگ و مير در غلظت هاي 10 و 50 و 100 ميلي گرم بر كيلوگرم از عصاره آبي برگ اين گياه حاصل شده است. نتايج اين مطالعه نشان داد كه استفاده از عصاره آبي برگ گياه اورتيكا دايوايكا ال. باعث تغيير معني داري بر تعداد هموسيت كل، شمارش افتراقي هموسيت ها، ميزان پروتئين پلاسما كل (0,05p≤) در ميگوهاي پرورشي مي‌گردد، و از سويي از بررسي هاي انجام شده مي‌توان نتيجه گرفت كه عصاره آبي برگ گياه گزنه دوپايه. با منشاء طبيعي توانسته است با كاهش رشد باكتري ويبريوهاروي لومينوسنس از تلفات ناشي از بيماري ويبريوزيس در ميگوها جلوگيري نموده و با اجراي تحريك مناسب سيستم ايمني و به همراه آن افزايش ايمن شدن ميگوهاي پرورشي، بعنوان يك محرك سيستم ايمني مطلوب و همچنين بعنوان پيشگيري كننده مناسب با منشاء طبيعي بر عوامل فرصت طلب و بروز بيماري مورد استفاده پرورش دهندگان ميگو مولد و مراكز تكثير، همچنين پرورش دهندگان ميگو در استخرهاي خاكي و مراكز وابسته، مورد بهره برداري مفيد قرار گيرد. همچنين تاثيرگذاري در حفظ منابع آبزي در سطح كشور و افزايش توليد و اقتصاد كشور در زمينه آبزي پروري بطور مستقيم گردد. كليد واژه: ميگو، ليتوپنئوس وانامي، عصاره آبي، گزنه دوپايه، ويبريو هاروي لومينوسنس، تعداد هموسيت كل، شمارش افتراقي هموسيت، ميزان پروتئين پلاسماي كل.

خلاصه طرح اين اختراع در زمينه فني شيلات – تكثير و پرورش ميگو مي باشد. امروزه در بسياري از فعاليتهاي آبزي‌پروري، تغذيه بيش از نيمي از هزينه هاي متغير را شامل مي‌شود. بنابراين كسب اطلاعات در مورد خوراك و غذادهي كاربردي براي يك آبزي پروري موفق، ضروري است. همچنين وقوع بيماري مي‌تواند هنگامي كه آبزيان در استرس ناشي از تغذيه ضعيف يا عدم دسترسي به مواد غذايي متعادل هستند، رخ دهد. از اينرو بر اساس يك تحقيق كاملا ابتكاري با كنجاندن نانو ذرات مس و پروبيوتيك باسيلوس در جيره غذايي ميگو غذاي جديدي را اختراع كرديم كه علاوه بر افزايش رشد و بازماندگي ميگو، مقاومت آن را نيز در برابر بيماري افزايش داد. براي توليد غذاي پرو-نانو ، ابتدا غذايي براي ميگو بالانس گرديد. به اين اجزا طي يك فرآيند ابتكاري نانو ذرات مس و پروبيوتيك باسيلوس افزوده شد. تحقيقات نشان داد كه اين غذاي پرو-نانو داراي اثرات مثبت فراواني در ميگوي پرورشي مي باشد. از برجستگيهاي تكنيكي و فني اين اختراع مي‌توان به ابتكاري بودن، بومي بودن، داراي قابليت صنعتي شدن، كارآمد بودن اشاره نمود.

صنعت تكثير و پرورش ميگو يكي از فعاليت هاي عمده آبزي پروري در كشورهاي جهان از جمله ايران مي باشد ولي بيماري، مشكل درجه يك و تأثير گذار بر حيات اقتصادي وپايداري دراز مدت صنعت پرورش ميگو است و با توجه به ميزان برداشت ميگوهاي پرورشي در ايران و به ويژه در استان بوشهر كه قطب پرورش ميگوي كشور مي باشد و همچنين اشتغال زايي و چشم انداز سال هاي آتي اين صنعت در زمينه تامين منابع غذايي، بررسي راهكارهايي براي بهداشت و بهبود شرايط تكثير و پرورش ميگوهاي پرورشي ضروري مي‌نمايد. از ديدگاه مديريتي، همواره پيشگيري از بيماري ها، بهتر از تلاش براي مبارزه ودرمان آنها پس از وقوع است و از سوي ديگر دارويي براي درمان بيماري هاي ويروسي ميگو وجود ندارد لذا محرك هاي سيستم ايمني مي‌تواند نقش مهمي در پيشگيري از بروز بيماري ها داشته باشد. تركيبات پلي ساكاريدي سولفاته به دليل خاصيتِ ضد ويروسي در پيشگيري از بروز بيماري هاي ويروسي به كار مي رود و از آن جاييكه يكي از منابع غني اين تركيبات جلبك هاي قهوه اي مي باشند لذا در اين پژوهش اقدام به جمع آوري و شناسايي جلبك قهوه اي پادينا بورجسني Padina boergesenii از سواحل خليج فارس (به ويژه خور عباسك) شد، سپس جلبك هاي منتقل شده ابتدا با آب جاري شسته شد و كاملاً خشك گرديدند. 20 گرم از جلبك هاي خشك شده در 300 ميلي ليتر آب ديونيزه به مدت 3 ساعت عصاره گيري شد و عصاره حاصل توسط گاز استريل فيلتر گرديد. به منظور جلوگيري از هرگونه تغيير در تركيبات استخراج شده از جلبك ها، عصاره استخراج شده لئوفليزه گرديد همچنين با توجه به توانايي جذب و تجمع بيولوژيك فلزات سنگين توسط جلبك ها و تاثيرهاي منفي اثبات شده فلزات سنگيني مثل سرب بر سيستم ايمني ميگوها، ميزان سرب در عصاره هاي استخراج شده اندازه گيري گرديد كه در رنج نرمال بود. به منظور بررسي اثرات عصاره بر روي ميزان بازماندگي و سيستم ايمني ميگو 1500 قطعه ميگوي سفيد هندي20/1±32/11 گرمي از مزارع پرورش ميگو به ايستگاه تحقيقاتي شغاب انتقال يافته و پس از آداپتاسيون و استرس زدايي، اثر غوطه وري در غلظت هاي 100، 300 و 500 ميلي گرم در ليتر از عصاره جلبكي بر روي ميزان بازماندگي و فاكتورهاي ايمني (تعداد هموسيت كل(THC)، ميزان پروتئين پلاسماي كل(TPP)، فعاليت فاگوسيتي، فعاليت باكتري كُشيِ همولنف و توانايي پاكسازي باكتريايي) ميگوهاي سفيد هندي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه غوطه ور ساختن ميگوهاي سفيد هندي در 300 ميلي گرم در ليتر عصاره آب گرم جلبك Padina boergesenii به مدت 2 الي 3 ساعت در افزايش THC، TPP، فعاليت فاگوسيتوزي، فعاليت باكتري كُشي و توانايي حذف باكتري مؤثر مي باشد و از عصاره اين جلبك مي توان به عنوان محرك سيستم ايمني و پيشگيري از بروز بيماري ها در صنعت پرورش ميگو بهره برد.